Coalitieregering in Israël na drie verkiezingen

Tweemaal mislukte de regeringsvorming in Israël het afgelopen anderhalf jaar. De regeringsvorming is er immers gekoppeld aan een deadline. Omdat Netanyahu noch Gantz als grote winnaar uit de stembus kwam, werd de regeringsformatie na de verkiezingen van april enb september telkens een ingewikkelde puzzel.
Likoed, de partij van uittredend premier Benjamin Netanyahu, is de winnaar van de parlementsverkiezingen van 2 maart 2020. De partij behaalt 36 van de 120 zetels in de Knesset, haar beste resultaat sinds 2003. Om een regering te vormen moet een coalitie meer dan 60 zetels hebben.

Een grote coalitie met zowel Likoed (Netanyahu) en Blauw-Wit (Gantz) lag kort na de verkiezingen moeilijk. Ex-legerstafchef Gantz had tijdens de campagne meermaals benadrukt dat hij niet wil samenwerken met Likoed, zolang die partij wordt aangevoerd door de wegens corruptie aangeklaagde Netanyahu. Likoed wou Netanyahu echter niet laten vallen.

Maar het Israëlische hooggerechtshof maakte op 6 mei de weg vrij voor de vorming van een nieuwe regering door Benjamin Netanyahu. Dat Netanyahu wordt verdacht van corruptie, is geen reden om geen regering te vormen, oordeelden de rechters unaniem. Overigens loopt er in Nederland ook een proces tegen Benny Gantz vanwege misdaden tijdens de Gaza-oorlog van 2014. Gantz was in die oorlog generaal.

Uiteindelijk maakte Gantz een serieuze bocht. Hij koos voor een coalitie met Likoed, de religieuze partijen Shas en Verenigd Thorah Jodendom en de rechtse partij Yamina. Netanyahu zal na achttien maanden als regeringsleider worden opgevolgd door Gantz. Het is een noodregering voor drie jaar die het land door de coronacrisis en de daarop volgende economische problemen moet leiden. De partijen van Netanyahu en Gantz willen op 13 mei de nieuwe regering laten beëdigen.

Het bereikte akkoord bepaalt dat Netanyahu vanaf 1 juli een wetsvoorstel mag indienen om Joodse nederzettingen op de bezette Westelijke Jordaanoever te annexeren.. Hij wordt hierin gesteund door de Amerikaanse president Donald Trump.

Voor Netanyahu is de bepaling over de annexatie essentieel voor zijn politieke leven. Om de radicale kolonistenbeweging aan zich te binden, ging hij de verkiezingen in met de belofte de Jordaanvallei en de Israëlische kolonies (‘nederzettingen’) te zullen annexeren. Nu het einde van zijn politieke loopbaan in zicht is, hetzij door een veroordeling, hetzij met zijn aflossing door Gantz, wil Netanyahu met de annexatie zijn stempel op de Israëlische geschiedenis drukken, menen veel Israëlische commentatoren.
Ook Gantz is voorstander van annexatie, maar hij maakte lange tijd het voorbehoud dat daarvoor ‘afstemming met de internationale gemeenschap’ noodzakelijk is. Tijdens de onderhandelingen met Netanyahu zou hij vergeefs een vetorecht over een besluit tot annexatie hebben opgeëist. In de bepaling staat nu alleen nog een vage verwijzing naar een ‘internationale dialoog over de kwestie’.

Met zijn bocht heeft Gantz zich bij veel voormalige bondgenoten onpopulair gemaakt. Ze spreken van kiezersbedrog, hypocrisie en fraude. In een redactioneel commentaar noemt Haaretz het samengestelde kabinet een ‘nationale corruptieregering’.

Bron 1 / Bron 2