©B’tselem
29 januari 2024
Door Balakrishnan Rajagopal, speciale VN-rapporteur voor het recht op huisvesting
Een huis is zoveel meer dan een bouwwerk.
Het is een opslagplaats van ervaringen uit het verleden en toekomstdromen,
van herinneringen aan geboortes, sterfgevallen en huwelijken,
van intieme momenten met onze geliefden
omringd door buren en een vertrouwd landschap.
Het idee van thuis brengt troost.
Het geeft betekenis aan ons leven.
De vernietiging ervan is de ontkenning
van iemands waardigheid en menselijkheid
Dit is de reden dat het systematisch en willekeurig platgooien van hele buurten, zoals dat gebeurde in Aleppa, Mariupol, Grozny en steden in Myanmar, moet worden beschouwd als een misdaad tegen de menselijkheid.
Het vernietigen van woonwijken noemen wij domicide.
Als onafhankelijk expert die door de VN is belast met het bevorderen en beschermen van het recht op adequate huisvesting ben ik van mening dat het misdrijf van domicide moet worden opgenomen in het internationaal humanitair recht en strafrecht, zodat regeringen en gewapende groepen ter verantwoording kunnen worden geroepen.
Een verwoesting die records breekt
In de Gazastrook zijn wij getuige van een vernietiging die overweldigend is in termen van schaal en impact – veel erger dan wat wij zagen in Dresden en Rotterdam tijdens de Tweede Wereldoorlog. In beide steden werden ongeveer 25 000 woonhuizen vernietigd. In de Gazastrook zijn ruim 70 000 woonhuizen verwoest en meer dan 290 000 gedeeltelijk beschadigd.
Recente conflicten blijken allemaal even verwoestend te zijn. In delen van Aleppo werd in vijf jaar tijd tot 65% van de gebouwen beschadigd of vernietigd. In ongeveer drie maanden is in de Gazastrook een schokkende 60 tot 70% van de gebouwen beschadigd of verwoest. In het noorden van de Gazastrook komen we tot een percentage van 84%.
De hevigheid van de aanvallen op de Gazastrook is ongekend. De totale vernietiging vormt bijna twee keer het explosieve equivalent van de atoombom op Hiroshima. Veel van de infrastructuur die het mogelijk en de moeite waard maakt om er te wonen – waterleiding, riolering, onderwijs, elektriciteit, gezondheidszorg, culturele instellingen, moskeeën, kerken, openbare en historische gebouwen – is beschadigd of verwoest. Dit verpletteren van de Gazastrook als plaats om te wonen, wist het verleden, het heden en de toekomst van veel Palestijnen uit. Een groot deel van de Gazastrook is onbewoonbaar gemaakt.
Een manco in het internationaal humanitair recht
De kostbaarheid van een woonhuis krijgt, in tegenstelling tot de kostbaarheid van een leven, in het internationaal humanitair recht weinig erkenning.
Grootschalige en systematische vernietiging van huizen wordt niet als categorie genoemd in de Conventies van Genève of in de definitie van misdaden tegen de menselijkheid volgens het Statuut van Rome van het Internationaal Strafhof of in de VN-ontwerpartikelen over de preventie en bestraffing van misdaden tegen de menselijkheid.
Om die reden moeten deze verdragen aanvullende bepalingen krijgen over domicide.
Verantwoording afleggen voor moord in de Gazastrook kan niet stoppen bij mogelijke strafrechtelijke vervolging of declaratoire vonnissen door rechtbanken in de toekomst. De enorme kosten van de wederopbouw van de Gazastrook en de rest van de Palestijnse gebieden, waar decennialang huizen zijn verwoest, moeten worden gedragen door Israël en de landen die hebben bijgedragen aan deze verwoesting, waaronder de VS door het leveren van wapens en politieke steun.
Het kostte 20 jaar om Rotterdam na de Tweede Wereldoorlog weer op te bouwen. De heropbouw van de Gazastrook zal vele jaren in beslag nemen. En zelfs als de Gazastrook fysiek wordt herbouwd, dan nog zal het trauma van het verlies van woonhuizen, verwoeste levens, uitgewiste landschappen en uitgewiste herinneringen, tientallen jaren duren. Door domicide in de wet vast te leggen, zullen landen wellicht twee keer nadenken om in de toekomst zulke verwoestingen aan te richten.
Bron: Soemoed, januari-februari 2024
