Aardappelen, verse kruiden en groenten, dadels, citrusvruchten, cosmetica uit de Dode zee,… het is een kleine greep van producten die vanuit Israël geïmporteerd worden naar Europa en in het aanbod van de meeste Europese supermarkten reeds jarenlang verkrijgbaar zijn.
Israël en Europa hebben dan ook een erg nauwe economische band, deze relatie is al sinds 1995 bestendigd met een Associatieovereenkomst,
Zo’n overeenkomst heeft als doel om de economische en politieke samenwerking verder te versterken. Dit is sindsdien ook gebeurd in Israëls voordeel.
Europe is daarnaast ook de belangrijkste handelspartner van Israël met meer dan de helft van haar export als afzetmarkt. Ook België heeft een belangrijke economische relatie met Israël, Vlaanderen heeft in Tel Aviv een kantoor van het FIT (Flanders Investement and trade) dat Belgische investeerders help te investeren in de Israëlische economie en handel met Israël te drijven.
Ondanks deze goede economische band is er sinds 1998 een dispuut gaande wat betreft goederen geproduceerd in de illegale Israëlische kolonies in bezet Palestijns gebied. De kolonies zijn illegaal volgens het internationaal recht en worden door de EU dus niet als afkomstig van Israëlisch grondgebied beschouwd. Economisch kunnen ze dus ook niet onder het gunstige associatieverdrag vallen.
Maar Israël beschouwt de kolonies als een deel van zijn grondgebied en exporteert de producten als ‘Made in Israël’ met de bijhorende economische voorkeurbehandeling conform het verdrag.
In België worden Israëlische ‘made in Israël’ producten verhandeld die mogelijk uit de illegale kolonies komen. Onderzoek bij importerende bedrijven heeft uitgewezen dat het zo goed als niet te achterhalen valt of deze al dan niet uit bezet gebied komen.
De Europese wetgeving moet daarom zijn consumenten correcte informatie garanderen over onder andere de afkomst. Het label ‘Made in Israël’ is niet alleen moeilijk te controleren maar het schendt ook de consumenten rechten van de Europese burgers.
In 2014 staat ‘etiket producten uit nederzettingen’ op de agenda van de Belgische Federale regering
In 2014 wilde de Federale regering werk maken van een label voor Israëlische producten uit de illegale kolonies. Johan Vande Lanotte toen ontslagnemend minister voor consumentenzaken, kreeg groen licht om een kader voor een label uit te werken. Volgens minister Vande Lanotte was het kader zo goed als rond. De redactie van De Morgen meldde op 29 juli 2014 dat de omzendbrief de eerstvolgende dagen zou verschijnen.
Comeos, de Belgische federatie voor handel en diensten meldde alvast dat zo een label praktisch niet uitvoerbaar is en dat de regering de verantwoordelijkheid voor sancties tegen Israël bij de consument legt. Dat terwijl de politiek over diplomatieke en economische instrumenten beschikt om Israël een signaal te sturen.
De omzendbrief van toenmalig Minister Johan Vande Lanotte is nooit verschenen, het debat rond etikettering valt stil en de economische banden met Israël worden verder aangehaald.
Supermarktketens verschuilen zich achter Europese regelgeving. De controle is zo lek als een zeef.
Een concreet voorbeeld van moeilijk te controleren producten zijn groenten en fruit. Zo verkopen verschillende grote supermarkten Medjoul dadels verpakt onder hun huismerk met het label ‘Made in Israël’. De grootste teelt van deze dadels gebeurt in de door Israël bezette Palestijnse Jordaan vallei. Naar schatting komt tot 75% van de wereldwijde productie uit dit gebied.
© Foto: Palestina Solidariteit. Medjoul bio dadels, Boni huismerk te koop bij Bioplanet (Colruyt Group)
Als we Bioplanet concreet vragen naar de specifieke afkomst van de ‘Made in Israël’ dadels die ze onder haar huismerk verkoopt krijgen we het volgende antwoord:
Wanneer we de Colruyt Group verder blijven vragen naar de leverancier en de exacte locatie waarvan de dadels afkomstig zijn, krijgen we steeds hetzelfde ontwijkende antwoord, ‘’de leverancier verzekert ons dat de dadels niet afkomstig zijn uit bezet Palestijns gebied. De EU-richtlijnen worden gevolgd.”
In verschillende andere Europese landen vermeldt men wel of producten al dan niet afkomstig zijn uit de illegale nederzettingen. Zo bijvoorbeeld in Ierland en GB waar de grootse supermarkt keten Tesco dit vermeldt op het etiket (Dat deze nederzettingen illegaal zijn en over de dagdagelijkse mensenrechtenschendingen, zien we uiteraard niks terug op het etiket…).
© Foto: Ireland Palestine Solidarity Campaign, Tesco, grootste supermarktketen, verkoop dadels uit Illegale Israëlische nederzettingen.
Zoals vermeld beschouwt Israël de kolonies als haar grondgebied. De kolonies zijn met een ‘apart’ wegennet (enkel voor Israëliërs) verbonden met Israël.
Goederen kunnen makkelijk vanuit een kolonie met vrachtwagens naar Israël gebracht worden en vandaaruit verscheept worden als ‘Made in Israël’. Hoe valt dat te controleren?
© Foto: Palestina Solidariteit, weg verbindt illegale kolonie in Palestijns gebied met Israël (weg enkel toegankelijk voor Israëliërs).
2021 label voor producten uit nederzettingen opnieuw op de agenda
In november 2021 komt het thema op initiatief van Wouter De Vriendt (Groen) opnieuw op tafel (Ook in 2014 bracht Wouter De Vriendt dit aan).
De Vivaldi regering zegt stappen te zetten naar strengere controle op producten uit de illegale kolonies. Maar hoe dat zal gebeuren blijft onduidelijk.
Ondertussen blijven de producten uit de illegale kolonies de Europese markt overspoelen…
De energie die men investeert in labels en etiketten, die je niet of nauwelijks kan controleren zou men beter investeren in het opleggen van economische sancties tegenover Israël.
In woorden de kolonisatie door Israël veroordelen maar daarnaast economische banden hebben met die kolonies maakt België en de Europese Unie mee verantwoordelijk voor de illegale bezetting en Israël’s koloniaal project.
Extra info & bronnen:
Rapport van het Israëlische Whoprofits over Israëls export vanuit de bezette Palestijnse gebieden, https://www.whoprofits.org/wp-content/uploads/2018/06/old/made_in_israel_web_final.pdf
Rapport van de EU verplichtingen en haar lidstaten tegenover economische relaties met de illegale Israëlische kolonies, http://www.madeinillegality.org/IMG/pdf/nl-resume-etude-dubuisson-2.pdf
