24 april 2024
European Coordination of Committees and Associations for Palestine (ECCP) pleit sinds haar oprichting voor een op het internationaal recht gebaseerde aanpak. In Israël/Palestina hebben het negeren van het internationaal recht en het gebrek aan verantwoording ertoe geleid dat de bezetting, apartheid en het geweld al tientallen jaren voortduren. Opeenvolgende speciale VN-rapporteurs en de onafhankelijke onderzoekscommissie van de VN hebben straffeloosheid aangewezen als een van de hoofdoorzaken van de steeds terugkerende geweldsspiraal in de regio.
Sinds het begin van de huidige genocidale oorlog in Gaza hebben de leden van het ECCP intensief gelobbyd om de dubbele standaard van het machtige Westen aan te vechten. De VS, de EU en grote economische en politieke machten legden onmiddellijk sancties op aan Rusland binnen een paar dagen na de invasie in Oekraïne. Al meer dan 160 dagen in de humanitaire crisis in Gaza, die de secretaris-generaal van de VN omschreef als ongekend sinds de oprichting van de VN, is er tot op heden geen enkele sanctie opgelegd aan Israël.
De VS hebben in de VN-Veiligheidsraad 3 keer hun veto uitgesproken tegen resoluties die opriepen tot een onmiddellijk en duurzaam staakt-het-vuren. Daarentegen nam de Algemene Vergadering (AV) op 23 december vorig jaar met een beslissende meerderheid (153 voor, 10 tegen en 23 onthoudingen) een resolutie aan waarin werd opgeroepen tot een onmiddellijk en duurzaam staakt-het-vuren. Terwijl de landen in het Zuiden in overweldigende meerderheid voor de resolutie stemden, stemden de VS, het VK en enkele Europese landen opnieuw tegen of onthielden zich van stemming. Voorafgaand aan de spoedvergadering van de AV in december schreven ECCP-leden de VN-ambassadeurs en ministers van Buitenlandse Zaken van de EU-lidstaten aan met het verzoek de AV-resolutie te steunen. Wereldwijd was er een duidelijke verschuiving, terwijl de humanitaire crisis in Gaza verergerde. De meerderheid van de Europese landen die in oktober 2023 tegen de oorspronkelijke resolutie stemden of zich onthielden van stemming, toonde zich in december meer voorstander van het staakt-het-vuren.
Afgelopen december hebben we ook verschillende ontmoetingen gehad met Europarlementariërs, EU-ambassadeurs van de lidstaten en EU-ambtenaren. Op onze oproep organiseerden tientallen Europarlementariërs een actie tijdens de plenaire vergadering onder leiding van een Spaanse Europarlementariër Ana Miranda. 76 Europarlementariërs schreven ook een brief aan de president van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, waarin ze opriepen tot een staakt-het-vuren. Belgische Europarlementariërs, Maria Arena (PS), Marc Botenga (PTB), Saskia Bricmont (Ecolo), Sara Matthieu (Groen) waren onder hen. Op 14 maart nam het Europees Parlement eindelijk een resolutie aan die er bij Israël op aandrong om alle grensovergangen naar Gaza open te stellen voor humanitaire toegang – dit ondanks sterke tegenstand van de Europarlementariërs van de conservatieve partijen die grotendeels in de hand zijn van de Israël Lobby.
De Europese Commissie zelf nam onlangs een ongekende stap door een verklaring uit te brengen van 26 lidstaten in plaats van de formele EU (27 lidstaten), met uitzondering van het sterk pro-Israëlische Hongarije. Hoewel de verklaring niet opriep tot een permanent staakt-het-vuren, is dit een positieve ontwikkeling. Bovendien vroegen Spanje en Ierland onlangs om de oorlogshandelingen van Israël te toetsen aan de mensenrechtenclausule in de EU- Israël associatieovereenkomst. Als de uitslag negatief is moeten er ‘passende maatregelen’ genomen worden.
Een historisch keerpunt kwam toen Zuid-Afrika Israël in december 2023 voor het Internationaal Gerechtshof (ICJ) daagde met de bewering dat Israël het Genocideverdrag schendt. Zuid-Afrika verzocht om voorlopige maatregelen in het licht van de hoogste urgentie. Het ICJ behandelde de zaak snel en vaardigde op 26 januari 2024 voorlopige maatregelen uit, ondanks het verzoek van Israël om Israël vrij te spreken. Het hof oordeelde dat er aanwijzingen waren voor genocide in Gaza en beval Israël om alle genocidale handelingen met onmiddellijke ingang te stoppen en ongehinderde humanitaire hulp toe te staan.
Dit werd gevolgd door een andere historische hoorzitting bij het ICJ die door de AVVN was aangevraagd voor een advies over de juridische gevolgen van de Israëlische bezetting van Palestijns gebied.
Deze zaken bij het ICJ zetten een narratief gebaseerd op internationaal recht in het middelpunt en zullen het mainstream discours, dat gedomineerd werd door geopolitieke belangen, voor altijd veranderen. Het gaf een boost aan onze missie om Europese landen te mobiliseren om actie te ondernemen. Nu is het de tijd om de EU en de Europese regeringsleiders te herinneren aan hun verplichting om de voorlopige uitspraak van ‘s werelds hoogste gerechtshof te respecteren. We startten een massale e-mailactie om de ministers van Buitenlandse Zaken en de VN-ambassadeurs van de lidstaten aan te spreken. De actie duurde een maand en in totaal werden 6095 e-mails verstuurd door Europese burgers. Belgische burgers stuurden 1998 e-mails, een hele prestatie voor een klein land.
Omdat het duidelijk is geworden dat Israël de uitspraak van ‘s werelds hoogste gerechtshof schaamteloos negeert, hebben we onlangs de leiders van de EU-instellingen en de staatshoofden van de Europese landen aangesproken. In een brief die werd onderschreven door 159 maatschappelijke organisaties en vakbonden, eisten we dat ze concrete maatregelen zouden nemen om Israël te dwingen zich te houden aan de uitspraak van het Internationaal Gerechtshof en herhaalden we hun wettelijke verplichtingen om dit met alle middelen te doen, inclusief een wapenembargo, opschorting van het associatieverdrag tussen de EU en Israël en economische sancties. Een andere eis is om de UNRWA te steunen, het VN-agentschap dat wordt geconfronteerd met verachtelijke beschuldigingen door Israël. Het is tijd voor de EU, de EU-lidstaten en andere Europese landen om hun betrokkenheid bij mensenrechten in daden om te zetten.
Nozomi Takahashi
